ŞANLIURFA’DA GÜVERCİN
YETİŞTİRİCİLİĞİ
Güvercin yetiştiriciliği Şanlıurfa’da önemli bir
kültürdür. Güvercin yetiştiriciliği hobi olarak
yapılmakla birlikte, kendine özgü özelliklere
sahip bir meslek olarak kabul edilir. Bu yüzden
halk dilinde kuş besleyip uçuranlara yörede
“kuşçu” adı verilir. Şanlıurfa’da 200-300 adet
kuş besleyen kuşçular vardır. Şanlıurfa’da
kuşçuluğun yaygınlık nedeni evlerin elverişli
olmasındandır. Evlerin “hayat” (avlu) olarak
adlandırılan kısımlarının geniş ve gürültüden
uzak; damların toprak ve düz olması kuşçuluk
için çok elverişlidir. Kuş beslenen evlerde
hayatın veya damların uygun bir köşesinde kuş
matarları (evleri) vardır. Bazen avludaki bir
oda da kuş matarı olarak kullanılır. Geleneksel
Şanlıurfa Evlerinin avluya bakan oda
pencerelerinin üstünde “kuş takası” adı verilen
kuş evleri bulunur.
Şanlıurfa’da kuşçuların buluştuğu “kuşçu
kahvehaneleri” bulunur. Bugün bu
kahvehanelerin içinde tel kafesli odacıklar
vardır. Güvercinler bu kafeslerde bulunur.
Kuşçular ve diğer müşteriler burada kuş
sohbetleri ve kuş alışverişi yapar. Bu
kahvehanelerde oyun oynanmaz, gürültülü
konuşulmaz, rahatsız edici sesler çıkarılmaz.
Genellikle kuşlar seyredilir ve ötüşleri dinlenir.
Şanlıurfa’da yetiştirilen güvercinler birkaç
gruba ayrılır:
1. Ev güvercinleri: Angut, Çiçi, Karagöz ve
Kumru’dur. Bu kuşlar evcil kuşlardır ve kapısı
açık bir kafeste veya evin yüksekçe ve açık bir
kuş takasında beslenir. Bunlar eve alışınca
tekrar gitmezler.
2. Kafes güvercinleri: Bunlar Yâkerim ve
Hâkkuran’dır. Kafeste beslenirler ve evcil
değildirler.
3. Evlere alışmış yabani güvercinler: Bunlar
Kit (Güvercin) ve Yusuf Tutan’dır. Bunlar
evlerin çeşitli bölümlerinde, çatı üstü, çatı arası
ve kuş takalarında yaşarlar. Evcil olmayıp
evlere alışmışlardır.
4. Halis güvercinler (Köme Kuşlar): Mısırlı,
Kuzer, Fitilli, Nakışlı (Yazılı), Amberli,
Kınıfırlı, Kuyrak, Perçemli, Aynalı, Şarabı,
Devriş Aliler, Cübbeli, Abalı, Zeytuni,
Mevrendi, Lemsavey, Kırktelli, Şıhşelli, Şamı,
Zırhlı, Karalı, Tağlit, Şekerli, Şafrakaragöz,
Killo, Gez, Ehles, Şafra, Arans (Keşpir), Baş,
Üveys, Balina, İsrail, Macar, Hollanda, İspir,
Müsevved ve Alaca ırkları bu güvercinlere
örnek verilebilir. Bu kuşlar evcil ve eğitilmiş
olup uçurulabilen kıymetli türden
güvercinlerdir. Takla atmazlar, düz uçarlar ve
paçaları tüysüzdür. Bu kuşların erkeklerine
“bölük” adı verilir ve bunlar ayrı matarda
beslenir ve yetiştirilir. Bölük kuşların yanında
dişi kuş bulunmaz, çünkü kuşçu gereken
eğitimi veremez. Halis Kuşların çeşitleri:.
5. Yapşan Kuşlar: Bu güvercinlerin halis
kuşlardan farkı, ayaklarında “Tuman” (Tüy)
oluşu ve takla atmalarıdır (Anonim 2010).
SONUÇ
Güvercin yetiştiriciliği günümüzde artan bir
önemle yetiştirilmeye devam etmektedir.
Güvercin, kuş türleri içinde en hızlı büyüyen
türlerden birisidir. Güvercin eti, belki tavuk
etine alternatif olamasa da, gelecekte iyi bir
hayvansal protein kaynağı olabilir. ABD’de
güvercin çiftliklerinde 35.000 çiftin üzerinde
damızlık kuş bulunduğu literatürde
bildirilmektedir. Güvercinler en erken 0.5 kg
karkas ağırlığında olmak üzere yumurtadan
çıkışı takiben 28 günlük olduklarında
pazarlanabilir. Bu yaşta deri altı yağ dokusu
nedeniyle etleri gevrek ve lezzetlidir. Başta
Kuzey Afrika ve Orta Doğu olmak üzere yüz
yıllardır yetiştirilmektedir (Sarıca ve ark.
2003). Güvercinin bu gibi özelliği, gelecekte
beslenme konusunda insanlığın yaşaması olası
gıda sıkıntısı veya açlık tehlikesi için bir
alternatif olabilir. Ayrıca güvercinler başta
fizyoloji ve psikoloji olmak üzere bazı bilimsel
çalışmalarda denek hayvanı olarak yoğun
şekilde kullanılmaktadırlar. Bazı şehirlerde on
binleri bulan güvercin yetiştiricileri ile bunların
beslediği milyonlarca güvercin için sarf edilen
yem, ilaç, malzeme gibi ihtiyaç maddeleri,
birçok kişiye gelir kapısı olmaktadır.
Güvercin yetiştiriciliğinin birçok sorunu
bulunmaktadır. Günümüzde yetiştiricilerin
birçoğu bu noktalara dikkat etmemektedirler.
Başarılı bir güvercin yetiştiriciliği için, ilk
başta hayvanların yaşayacağı en uygun
yetiştirme şartlarının hayvanlar için sağlanması
gereklidir. Bu yapılmadığı takdirde önce
hayvanların çeşitli verimlerinde düşme görülür,
daha sonra ise çeşitli rahatsızlıklar ve peşinden
ölüm gelir. Güvercinlerin öncelikle
barınaklarının iyi planlanması, içinde gerekli
donanımların sağlanması gerekir. Barınak
içinde ışık, sıcaklık, nem, havalandırma gibi
hayvanlar için hayati öneme sahip faktörler en
uygun şartlarda sağlanmalıdır. Bu şartlar
sağlandıktan sonra diğer önemli bir konu
hijyen koruma konusudur. Hijyen korumaya
yönelik tedbirler alınmalı ve böylece çıkması
muhtemel hastalıklar önlenmelidir. Diğer
önemli bir konu ideal beslemenin yapılmasıdır.
İdeal bir besleme yapmanın yolu, dengeli bir
rasyon hazırlamaktan geçer. Bir rasyonun
temel öğeleri olan enerji sağlayan hububatlar,
protein sağlayan baklagil ve endüstri bitkisi
ŞANLIURFA’DA GÜVERCİN YETİŞTİRİCİLİĞİ
