1. 1 *Bu çalışmada verilen ilaç etken madde ve adları genel informasyon mahiyetinde olup ilkin baytar hekime danışılması gereklidir. Mesuliyet reddimizi buradan bildiririz. GÜVERCİN HASTALIKLARI
2. 2 İÇİNDEKİLER -GİRİŞ 1- GÜVERCİN HASTALIKLARINA KARŞI YAPILACAK İLK UYGULAMALAR 2- GÜVERCİN HASTALIKLARI (20 ÇEŞİT) BELİRTİLERİ, BULAŞMA ŞEKİLLERİ, TEŞHİS VE TEDAVİ BİLGİLERİ 3- İÇ VE DIŞ PARAZİTLERE KARŞI ÖNLEMLER 4- DİĞER GÜVERCİN HASTALIKLARI (Romatizma, Soğuk Algınlığı, Aşırı Yağlanma, Güçlü Bakım Hastalığı, Güneş Çarpması) 5- GÜVERCİNLERDE KIRIK VE YARALANMALAR 6- İNSANLARA BULAŞAN GÜVERCİN HASTALIKLARI -KAPANIŞ
3. 3 İlginizi çekebilecek bazı bağlantılar; – Posta Güvercini Sevdalısı Mike Tyson – Posta Güvercini Iyi mi Eğitilir? – Posta Güvercini ve Casusluk
4. 4 GİRİŞ Güvercin hastalıkları mevzusunda hastalık türleri, emareleri, teşhis, tedavi ve önlemlerine dair ihtiyacınız olan tüm detayları detaylı şekilde bu yazıda bulacaksınız. Sadece bu detaylara geçmeden ilkin özetlemek gerekirse değinmemiz ihtiyaç duyulan mevzular bulunuyor. Güvercin hastalıkları hakkında detaylı informasyon sahibi olmaya başladığınızda göreceğiniz benzer biçimde; bu hastalıkların büyük bir kısmı güvercinlerde benzer sebepler yüzünden görülmekte. Bunlar çoğunlukla bakteriyel ve mikrobik sebepler. Eğer kuşlarınızın kümes ortamının temizliğini tertipli ve doğru şekilde yapar, onların yaşam alanlarında bakteri ve mikrop barındırmazsanız büyük oranda hastalıklara yakalanmalarını önlemiş olacaksınız. Doğru beslenme ve doğru bakım rutinlerini de eklersek, güvercinlerinizin hastalığa yakalanma ihtimalini kolaylıkla minimum seviyeye indirebiliyorsunuz. Unutmamak gerekir; Hastalıkların bir çok, kuşunuzda belirtilerin görülmesinden sonrasında size tedaviye başlama imkanı verir fakat bir çok vakit maalesef ki bu aşama da artık fazlaca geçtir. Şu demek oluyor ki tedavilerin ne işe yaradığını öğrenmeden ilkin ilk olarak; kuşları hasta etmemenin fazlaca daha mühim bulunduğunu bilmemiz gerekir. Bu da doğru kümes ortamı, doğru beslenme ve bakımla sağlanır. Usta yetiştirici Ramazan Ok’un söylediği benzer biçimde; Posta güvercini yetiştiriciliğinde uzman Ramazan Ok’un 26 senelik tecrübelerini ve şampiyon güvercin iyi mi yetiştirilir detaylarıyla anlattığı e-kitabını buradan okuyabilirsiniz. Bu kitapla; Besleme ve Yemler, İdeal Kümes Ortamı Oluşturma, Güvercin Seçimi, Başarı göstermiş Olabilecek Bir Güvercinin Göstergeleri, Yön İdmanları, Yönlü Performans İdmanları, Yarış Zamanı Yapılması Gerekenler benzer biçimde birçok mevzuyu detaylarıyla öğrenebilirsiniz. Sağdaki e-kitap resmine tıklayın. Güvercin yetiştiriciliğinde başarının ilk kuralı; hastalıkları önleyebilen bir yetiştirici olmaktır.
5. 5 Şimdi iki örneğe göz atalım; İlk fotoğrafta göreceğiniz benzer biçimde, böylesi temiz bir ortamda bakteri ve mikrop yöntemiyle hastalık bulaşması fazlaca ender olur. Normal olarak bu resimdeki kümes hemen hemen asla kullanılmamış bir kümes fakat yerli/yabancı usta yetiştiricilerin güvercin kümeslerine bakacak olursanız neredeyse devamlı yeni kurulmuş bir kümes benzer biçimde tertemiz halde olduklarını görürsünüz. Hepsi temizliğe fazlaca dikkat ederler. Bu yüzden de kuşları sıhhatli ve güçlüdür. Dikkat! Tecrübeli güvercin yetiştiricileri, anti bakteriyel solüsyonlarla sık sık kümes temizliği yaparlar
6. 6 İkinci fotoğrafta göreceğiniz benzer biçimde, bu şekilde kirli bir ortamda güvercin hastalıkları kaçınılmazdır. İnternette, Feysbuk’da güvercinlerle ilgili sayfalarda paylaşılan resimlerde çoğunlukla benzer manzaralara şahit oluyoruz. Dolayısıyla bu görüntü artık kanıksanarak, düzgüsel bir görüntüymüş benzer biçimde kabul görür hale gelmiş. Bu resimlerin altına yüzlerce insan kuş için ‘Vay Maşallah’ diyerek yorumlar yazıyor da bir şahıs çıkıp da ‘Kardeşim bu kuşlar bu şekilde pislik içinde yaşatılır mı?’ diye sormuyor. Haftalarca, üst üste kurumuş dışkıyla iç içe yaşatılan kuşların hasta olmamasını beklemek tam bir delilik. Bu görüntü asla fakat asla düzgüsel değil. Halen daha kümes temizliğinin önemini anlayamamış birçok güvercin yetiştiricisi bulunmakta. Kümesi bu şekilde olanlar! Güvercin beslemeyi bırakmalılar
7. 7 1) GÜVERCİN HASTALIKLARINA KARŞI YAPILACAK İLK UYGULAMALAR Herhangi bir hastalıkla karşılaşmanız durumunda acil olarak ilk yapılacaklar şunlar; 1- Kuşu derhal kümeste tenha ve öteki kuşlar tarafınca rahatsız edilmeyeceği, kümesin en sıcak yerine almak, 2- Yiyecek ve su kabını iyice temizleyip içindeki yem ve suyu yenilemek ve öteki kuşlarla ortak kullanmasını önlemek, 3- Uçuş yaptırmamak, 4- İlk fırsatta kuşu bir uzmana/veterinere göstermek ve konulmuş olan teşhise gore uzman tarafınca tavsiye edilen ilaçları temin edip hızlıca tedaviyi uygulamak. Bir çok hastalığın emaresi birbiriyle fazlaca benzerlik gösterir. Bu yüzden baytar hekimler bile kimi zaman teşhis ve tedavi mevzusunda nokta atışı yapamayabilir. Eğer baytar hekiminiz tam teşhis yapamıyor ya da fazlaca güvenli olmadığı halde ‘şu ilaçları kullanalım bakalım ne olacak…’ benzer biçimde belirsiz bir yaklaşımda bulunursa dışkı ya da kan örneklerinin laboratuar ortamında incelenmesini istediğinizi kendisine belirtin. Böylece işe yarayıp
8. 8 yaramayacağından güvenli bulunmadığınız bir ilaçla vaktinizi ve kuşunuzun yaşamını harcamamış olmuş olursunuz. Bu size maddiyat ve vakit ayırmak hususunda külfet benzer biçimde gelebilir sadece her tutkunun bir bedeli vardır ve en önemlisi de sağlığı bizlere emanet bir canlı söz mevzusudur. evladımız hastalandığında iyi mi doktora gidip, ihtiyaç duyulan tetkikleri yaptırıp, biran evvel tedaviye başlıyorsak kuşlarımızın durumunun da değişik olmaması gerekir. Eğer olanak var ise lütfen bunu yapalım, hatta sınırlarımızı zorlayarak bu imkanı yaratmaya çalışalım. Etrafımızdaki kişiler tarafınca söylenen, kulaktan dolma bilgilerle tedavi yoluna gitmek yanlıştır. Biz güvercin yetiştiricilerinin sık karşılaşmış olduğu hastalıklar neticesinde artık ezbere bildiğimiz bazı ilaç adları elbet var sadece ‘Evet benim kuşumdaki mesele da aynen budur’ der ve bir uzmana göstermeden bahsi geçen ilacı alıp kullanırsak yanlış yapmış oluruz. Örneğin; solunum sistemi probleminde güvercin yetiştiricileri tarafınca fazlaca yaygın kullanılan bir ilaç vardır, bu ilacın annede yanlış kullanımı yavru kuşlarda ciddi bazı sakatlıklara niçin olmakta. Bu ilacın bir de yavrular için yaşamsal çekince taşımayan alternatifi bulunmakta fakat bakalım bu alternatif aslolan hasta olan anne kuşta yararlı olacak mı? Hangi ilaç, hangi dozda işe yarayacak? Bunun benzer biçimde ince ayar gerektiren bir sürü mevzu bulunmakta. Ek olarak; birazdan okuyacağınız hastalık detayları içinde, teşhis kısımlarında görmüş olacaksınız ki; hastalıkların kati tanısı bir tek laboratuar ortamında patolojik incelemeyle yapılabilmekte. Güvercin sevdalılarına verilebilecek en güzel tavsiye; bu sevdanızın size verdiği hevesle başladığınız güvercin sporunda, hastalıklarla karşılaştığınız ilk dönemlerde yanlış uygulamalar yapar ve kuşlarınızı iyileştirme çabasındayken aksine kayba uğrayacak olursanız moraliniz ciddi şekilde zedelenecektir. Kendinize birazcık vakit tanıyın. Kuşlarınız ya da arkadaşlarınızın kuşları sebebiyle birkaç sefer veterinere gidip geldikçe deneyim edineceksiniz. Sonrasında aynı hastalıkla yeniden karşılaşmanız durumunda teşhisi kendiniz yapabilir, ihtiyaç duyulan ilacın da ne işe yaradığını bilir ve doğru tedavi uygulayabilir hale gelirsiniz, asla merak etmeyin. Tıbbın ve baytar hekimlerin donanımlarından sonuna kadar yararlanmak gerekir
9. 9 2) GÜVERCİN HASTALIKLARI BELİRTİLERi, BULAŞMA ŞEKİLLERİ, TEŞHİS VE TEDAVİ BİLGİLERİ 1- Ornithosis Chlamydia Psittaci adında olan bir bakteri niçin olur. En büyük emaresi gözlerde olduğundan bir çok vakit göz hastalığı olarak algılanır. En yaygın hastalıklardandır. Yaşayan güvercinler de dışkı tahlili ile ölü güvercinlerdeyse karaciğer, göz, hava kesecikleri, dalak parçalarından alınacak mikroskobik muayene ile kati teşhis konulabilir. Emareler Performans kaybı, yavrularda yavaş gelişme, iştahsızlık, tüy kabartma, kilo kaybı, titreme, yeşilimsi ishal, solunum sistemi sorunları, kuşun tek gözünde yaşarma ve akıntı, göz çevresinde halka şeklinde şişme, ileri aşamada tek gözde körlük Tedavi Chlortetracyline ve Doxycyline etken maddeli antibiyotik + Multi vitamin takviyesi Iyi mi bulaşır? -Kümes içine akmış olan göz salgısıyla temas -Kuruyan bu salgının toz haline gelip solunum yolu ile kapılması -Hijyen olmayan kümes ortamı hastalığın yayılmasını hızlandırır Not: Antibiyotik tedavisi esnasında grit taşı, gaga taşı benzer biçimde kalsiyum kaynakları kuşa kullandırılmamalıdır. Kalsiyumun bu ilaçların etkilerini azalttığı belirtilir. 2- Coryza Akut Nezle denilen bu hastalığa Hemophilus İnfluenzae adlı bir bakterinin niçin olur. Süratli bir gelişme gösterir. Öldürücü bir hastalık olmadığı sadece öteki hastalıklarında ortaya çıkma ihtimalini arttırdığı belirtilir. Burun yada göz akıntısının laboratuar analiziyle kati teşhis konulur. Emareler Boğazda sümük salgısı, gırtlak ve burunda sümük benzeri tel şerit halinde uzanan balgam, solunum zorluğu, hırıltılı soluma, ses çıkartırken hırıltılı tonlar, yeşilimsi ishal, ağırlık kaybı, uçma isteksizliği, yavru veriminde düşme, gözaltlarından buruna doğru şişme, kokulu burun akıntısı, gözlerde yaşarma
10. 10 Tedavi Antibiyotik + Multi vitamin takviyesi Iyi mi bulaşır? -Yabani kuşlarla temas -Hastalık kapan kuşların salgılarının kümes içine bulaşmasıyla temas -Kümes içine bulaşan ve kuruyan bu salgının toz haline gelip solunum yolu ile kapılması -Hijyen olmayan kümes ortamı hastalığın yayılmasını hızlandırır 3- Mycoplasmosis Kronik Nezle olarak bilinir. Çoğu zaman öteki solunum sistemi hastalıkları olan Ornithosis ve Coryza’nın bir devamı şeklinde kendini gösterdiği tespit edilmiştir. Hastalığın etkeni Mycoplasma denilen bakteri kökenli bir organizmadır. Fazla bulaşıcı bir hastalık değildir. Kan tahlili ile kati tanı konur. Balgam tahliliyle de hastalığın hangi aşamada olduğu belirlenir. Emareler Ateşlenme, durgunluk, geceleri hırıltılı soluma, burun tıkalı olduğundan gaga açarak nefes alma çabası, solunum yetersizliği sebebiyle deri üstünden fark edilir şekilde kan renginde mavimsi ve eflatunumsu değişiklik Tedavi Antibiyotik + Vitamin
11. 11 Iyi mi bulaşır? -Direk temas -Rutubetli ve nemli kümes ortamı hastalığın yayılmasını hızlandırır -Hijyen olmayan kümes ortamı hastalığın yayılmasını hızlandırır 4- Salmonella Bu hastalık güvercinler içinde ölümlerin en fazlaca yaşandığı bulaşıcı bakteriyel hastalıklardan birisi olarak tıbbi uzmanlar tarafınca kabul görmüştür. Organ örnekleri ve dışkı örneklerinden oluşan bakteriyolojik muayene ile kati teşhis konur. Emareler -I. Aşamada: Yeşil renkli ishal, kilo kaybı, uyuşukluk, dışkıda köpük, dışkıda sindirilmemiş yem parçaları -II. Aşamada: Tek ayak üstünde durma, kanat düşürme, topallama, diz ve kanat eklem yerlerinde ur şeklinde şişme, urlar üstünde ateş -Son Aşama: Mikrobun beyne yerleşmesiyle sinir sistemi sorunları, kafanın ileri geri hareket etmesi Hastalık türü ne olursa olsun, İlaç seçimi hekimler tarafınca yapılmalıdır. Maalesef birçok yetiştirici halen kulaktan dolma bilgilerle güvercinlerine ilaç uygulamakta.
12. 12 Tedavi -Birçok hastalıkta olduğu benzer biçimde kuşları ayırmak gerekir -Tedavi tüm kuşlara uygulanır -Chloramphenicol-N ve bazı durumlarda Ampicilin-T Iyi mi bulaşır? -Beslenme, solunum ve açık yaralar -Bozuk yem -Hijyen olmayan kümes ortamı hastalığın yayılmasını hızlandırır 5- Streptococcosis Streptococcus gallolyticus adında olan bir bakterinin niçin olduğu hastalıktır. İlk bakışta Salmonella’yı çağrıştırır. Ölüm ansızın olur. İyileşen kuşlar ise müzmin formda kalır denilir. Hastalığın kati tanısı kan analizi ve kadavra incelemesi ile yapılır. Emareler Göz kapağında doku değişikliği, ayakta topallamaya ve kanatta tutulmaya sebep olan eklem iltihaplanmaları, açık yaralar, ağırlık kaybı, tedirginlik, sinirlilik, ateş yükselmesi (2–3 aşama kadar), tüy kabartma, parlak ışıktan korkma, süratli nefes alıp verme, yeşilimsi ishal, kusma, karın ve bağırsakta şişkinlik, göğüs kaslarında iltihap oluşumu, kan renginin koyu eflatunumsu bir renk alması. Tedavi – Tetracyline ve Furazolidon etken maddeli antibiyotikler Iyi mi bulaşır? -Beslenme, solunum ve açık yaralar -Bozuk yem -Hijyen olmayan kümes ortamı hastalığın yayılmasını hızlandırır Hastalık türü ne olursa olsun, Hasta olduğundan kuşku ettiğiniz kuşunuzun öteki kuşlarla temasını kesip, kümesin en sıcak olan yerine taşıyın
13. 13 6- Pasteurelosis (Kolera) Hastalığa yol açan Pasteurella bakterisidir. Belirtilerin görülmesi ile beraber fazlaca kısa bir vakit içinde, 3–10 gün içinde ani ölümler yaşanabilir. Ölüm çırpıntılı şekilde olur. Bu yüzden hastalığın başlangıcında koyulacak doğru teşhis ve derhal başlanacak tedavi fazlaca önemlidir. Hastalığın kati tanısı, yaşayan kuşlarda dışkı analizi, ölü kuşlarda otopsi sonucu koyulabilir. Emareler Ani durgunluk, tüy kabartma, gözleri kapatma, iştahsızlık, ani ateş yükselmesi (42–43 dereceye kadar), sarımtırak yada yeşil renkli ishal, kimi zaman dışkıda kan, burun akıntısı, hırıltılı- zor nefes alma, aksırma, burun deliği, gözler ve gaga etrafı tüylerinde keçeleşmiş görünüm, başta şişme Tedavi – Tetracyline ve Enrofloxacin etken maddeli antibiyotikler + Vitamin takviyeleri Iyi mi bulaşır? -Dışkı ve burun akıntısıyla temas -Kümes içine bulaşan ve kuruyan bu akıntıların ya da dışkının toz haline gelip solunum yolu ile kapılması -Hijyen olmayan kümes ortamı hastalığın yayılmasını hızlandırır 7- Tuberculosis (Verem) Güvercinlerde görülen verem hastalığıdır. Mycobakterium avium adlı bir bakteri niçin olur. Yaygın ve bulaşıcıdır. Kan analizi hastalığın kati teşhisini sağlar. Emareler Zayıflama, göz ve tüylerde solgunluk-matlaşma, ağız içi mukozasında renk kaybı, kansızlık, ishal, baş tüylerinde kısmi dökülme, lenf bezlerinde şişme, mahalli yaralar, karaciğer ve dalakta sarı-yeşil peynirimsi yumrular Tedavi -Tedavisi olmayan bir hastalık olduğundan hastalanmaya olanak vermemenin önemini tokat benzer biçimde yüzümüze çarpan hastalıklardandır -İdeal kümes, besleme ve bakım şartlarını baştan oluşturmak gerekir Iyi mi bulaşır? -Yabani kuşlarla temas -Dışkıyla temas
14. 14 -Kümes içinde bulunan dışkının toz haline gelip solunum yolu ile kapılması -Hijyen olmayan, güneş almayan, rutubetli kümes ortamı hastalığın yayılmasını hızlandırır 8- E-Coli (Koli) İnsanların ve sıcakkanlı hayvanların sindirim sisteminin bir parçası olan bu bakteri dışkı yöntemiyle çıktıktan sonrasında, bulunmuş olduğu yerde çoğalarak aylarca yaşayabilir. Kati teşhis bakteriyolojik muayene ile olur. Emareler -Aşırı zayıflama, neşesizlik, iştahsızlık, kabarık tüyler, kuyrukta aşağı doğru düşük duruş, solunum bozuklukları, yeşilimsi ve sarı tonlarda fena kokulu ishal -İleri safhada kanatta ve ayakta tutulma, uçamama, topallama Ramazan Hoca’nın ‘Güvercin yetiştiriciliğinde başarının ilk kuralı; hastalıkları önleyebilen bir yetiştirici olmaktır.’ Sözüyle ne demek istediğini şimdi daha iyi anlamış oluyoruz..!
15. 15 Tedavi -Furazolidan, antibiyogram tedavisi -Sonrasında uzman tarafınca değişik tedaviye geçilebilir Iyi mi bulaşır? -Dışkıyla temas -Kümes içinde bulunan dışkının toz haline gelip solunum yolu ile kapılması -Kirli su ya da bakterinin bulaştığı gıda tüketimi 9- Haemophillus Sebebi Haemophillus adlı bir bakteridir. Bakteri solunum sistemine yerleşir. Emareler Göz kapaklarında şişme, göz ve burunda akıntı (her iki gözde de aynı anda olur), gözün iç dokusunda şişme, soluma güçlüğü, aksırma Tedavi -Tetracyline türü antibiyotikler Iyi mi bulaşır? -Direkt temas -Kümes içinde bulunan dışkının toz haline gelip solunum yolu ile kapılması -Kirli su ya da bakterinin bulaştığı gıda tüketimi 10- Haemoproteus Haemoproteus isminde protozonun sebep olduğu bu hastalık kuşçular tarafınca iyi malum at sineği tarafınca yayılmaktadır. At sineklerinin yoğun olarak üreyip geliştikleri yazları yaygın olarak görülmektedir. Belirtilerin benzerliği sebebiyle sıtma zannedilebilir, dış gözlemle teşhisi bir çok vakit yanıltıcıdır. Kan örneklerinin laboratuarda incelenmesi gerekir. Emareler Yüksek ateş, sarı renkli ve beyaz pıhtılı ishal, performans kaybı, uçma isteksizliği Tedavi -Quinie etken maddeli antibiyotikler (Güvercin türevleri yurdumuzda bulunmamakta) -Hastalık kansızlığa sebep olduğundan kuşta öteki hastalıklar da görülebilir -Ölüm daha fazlaca öteki hastalık sebebiyle olur
16. 16 Iyi mi bulaşır? -At sinekleri -Kümes içinde bulunan dışkının toz haline gelip solunum yolu ile kapılması -Kirli su ya da bakterinin bulaştığı gıda tüketimi 11- Paramyxovirosis (Sallabaş) Bu hastalık en bulaşıcı ve ağır olanlarından birisidir ve Paratifo benzer biçimde en fazla ölüme sebep olan hastalıktır. Sallabaş hastalığı olarak bilinir. Ölmeyip iyileşen kuş ömrünün sonuna kadar sinir sistemi bozukluğu gösterir ve taşıyıcı haldedir. Emareler -Fazla su içme, ishal, sinir sistemi sorunları, nüzul, uzunluğunda titreme, ürkeklik, boynun ters dönmesi, yem yemekte güçlük çekme, başın yana çekilmesi -İleri safhada başın tamamen dönmesi Tedavi -Hastalığa yakalandıktan sonrasında tedavisi yoktur -Öncesinde önleyici aşı uygulanması şarttır
17. 17 Iyi mi bulaşır? -At sineği, sivrisinek, sinek, fare -İnsanlar tarafınca da başka bir kuşa taşınabilir -Direk temas -Kümes içinde bulunan dışkının toz haline gelip solunum yolu ile kapılması 12-Pox- Frengi (Çiçek) Daha fazlaca genç kuşlarda görülen bir hastalıktır. Yazları daha fazlaca görülür. Laboratuarda kan analizi gerektirir. Emareler Deride kahverengiye doğru renk değişimi, solunum ve beslenme sorunları, tüysüz bölgelerde siğil benzeri sonradan üstü kabuk bağlayan yaralar, ağız içinde ve damakta sarı renkli sertlikler -İleri aşamada boğaz içinde irinli kabuklar Tedavi -Carnidazole türü -Öteki hastalıklara da davetiye çıkaran bir hastalık olduğundan uzman şahıs duruma gore yan tedavi uygular Iyi mi bulaşır? -Sivrisinek, kene, bit vb. parazitler -Kümes içine bulaşan irin akıntıları ve dışkılarla temas ya da akıntıların toz haline gelip solunum yolu ile kapılması 13- Adenovirüs (Genç kuş hastalığı) Genç kuşlarda ve yeni yavrularda yaygın gözlenen bir hastalıktır. Lenf sistemine bulaşan bir virüs tarafınca oluşmaktadır. Kan tahlili ile kati teşhis konulur. Emareler Dokularda fazla gelişme, tümör oluşumu, sık kusma, sarı/yeşil renk ishal, Aşısı olan hastalıklarda, güvercin hastalığa yakalanmadan bu aşılar ne olursa olsun yapılmalıdır. Aksi halde daha büyük kayıpları göze almış olmuş olursunuz
18. 18 dişi kuşlarda yumurtlama peşinden ani kilo kaybı Tedavi -Adenosan türleri Iyi mi bulaşır? -İçme suyu, beslenme -Direk temas -Kümes içine bulaşan kusmuk ve dışkılarla temas ya da akıntıların toz haline gelip solunum yolu ile kapılması 14- Circovirus Daha fazlaca genç kuşlarda görülür. Müdafa mekanizmasına ve bağışıklık sistemine zarar verir. Dolayısıyla başka hastalıklara da davetiye çıkarır. Kan analiziyle kati teşhis konabilir. Emareler -Solunum sorunları, kilo kaybı, ishal -İleri aşamada tüy büyümesinde anormallikler İnsan sağlığında olduğu benzer biçimde güvercinlerin sağlığında da erken teşhis fazlaca önemlidir. Hasta olduğundan şüphelendiğiniz kuşu derhal bir uzmana gösterin
19. 19 Tedavi -Kati tedavisi bilinmemekte -Oluşan yan hastalığın tedavisi dikkatsizlik edilmemeli -Bağışıklık sistemini güçlendirici vitamin ve mineraller faydalıdır Iyi mi bulaşır? -İçme suyu, beslenme -Direk temas -Kümes içine bulaşan dışkılarla temas ya da akıntıların toz haline gelip solunum yolu ile kapılması 15-Aspergilosis (Mantar) Bulaşıcı bir mantar hastalığıdır. Çoğu zaman genç kuşları vuran bulaşıcı hastalıklardandır. Emareler Performans kaybı, solunum sorunları, ishal -İleri aşamada koyu yeşil renkli ishal, dil ve damakta (beyaz, sarı, yeşil renkli) katman oluşumu -Hastalık deri mantarı şeklindeyse deri döküntüsü, huzursuzluk, tüy yolma, teleklerde çürüme ve kırılarak düşme Tedavi -Mikostatin (Sabah akşam birer damla) -Bağışıklık sistemini güçlendirici vitamin ve mineraller faydalıdır
20. 20 Iyi mi bulaşır? -Direk temas -Kümes içine bulaşan dışkılarla temas ya da akıntıların toz haline gelip solunum yolu ile kapılması 16- Cadidiasis (Ters Kursak) Bilhassa üst sindirim bölgesinde görülen bir mantar hastalığıdır. Bu mikrop daha fazlaca bozuk yem üstünde bulunmaktadır. Emareler Bezli midede şişme, kusma, ağızdan kan gelme, ağız içi ve damakta beyaz mantar tabakaları, kayıtsızlık hali, kilo ve performans kaybı, yavaş gelişme – Hastalığın deride görülmesi durumunda telek çürümesi ve tüy yarılmaları Tedavi -Mikostatin (Sabah akşam birer damla) -Bağışıklık sistemini güçlendirici vitamin ve mineraller faydalıdır Iyi mi bulaşır? -Bozuk yem -Direk temas -Kümes içine bulaşan dışkılarla temas ya da akıntıların toz haline gelip solunum yolu ile kapılması 17-Trichomonas Güvercin sürülerinde büyük kayıplara neden olan bir hastalıktır. Yaşayan ya da yeni ölmüş (20 saate kadar) güvercinin boğaz mukozasının mikroskobik incelenmesiyle kati teşhis konulur. Kuvvetsiz kalmış, iyi beslenemeyen, yanlış kümes şartlarında yaşatılan güvercinler hastalıklara kolay yakalanırlar ve bu güvercinlerin tedaviye pozitif yönde yanıt vermeleri de zor olsa gerek
21. 21 Emareler Gaga birleşim yerinde ur ve peşinden kabuk bağlayan yaralar (15 gün kadar sonrasında geçer) Ağız içinde sarı renkli yara ve ur, solunum sorunları, yeme ve içmede zorlanma, halsizlik, kayıtsızlık, ishal, kusma -İleri aşamalarda ölüm Tedavi -Tüm kuşlara chevi-col+ tedavisi -Tedavi süresince banyo suyu konulmaz. Iyi mi bulaşır? -Göbek bağları enfeksiyonu -Annenin yavruyu beslemesiyle temas -Kümes içine bulaşan tükürük ve dışkılarla temas ya da akıntıların toz halinin öteki kuşlara bulaşması 18-Hexamitiasis Bu hastalıkla genç güvercinlerin bağırsakları şiddetli şekilde etkilenir. Çoğu zaman yazın ve güz aylarında görülür. Kati teşhis bağırsak mukozasından mikroskobik muayeneyle yapılır. Emareler Kilo kaybı, kusma, sulu köpüklü ishal (ishal kimi zaman kanlı olabilir), iştahsızlık, su tüketiminde artış
22. 22 Tedavi – Ronidazole, Metranizadol, Dimetridazole etken maddeli ilaçlar Iyi mi bulaşır? -Dışkıyla temas -Kümes içine bulaşan dışkıların toz halinin öteki kuşlara bulaşması 19-Coccidiosis (Kanlı ishal) Bağırsak hastalığıdır. Dışkı örneklerinin mikroskobik muayenesiyle kati teşhis konulur. Emareler Fena kokulu, yeşilimsi, sümüksü dışkı, kanlı ishal, kayıtsızlık, kabarık tüyler, bolca su içme, iştahsızlık Tedavi – Chevi-col+ – Vitamin E ve B12 takviyesi Iyi mi bulaşır? -Dışkıyla temas -Kümes içine bulaşan dışkıların toz halinin öteki kuşlara bulaşması 20- Plasmodiosis (Güvercin Sıtması) Plasmodiasis ( plasmodium ) adında olan tek hücreli bir protozon sebep olur. Bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla yan hastalıklara da davetiye çıkarır. Kati teşhisi kan analizi ile yapılır. Emareler Yüksek ateş nöbetleri, ansızın durgunlaşması, tüy kabartma, güçsüzlük, uçmada isteksizlik, kansızlık. Direnç azalmasıyla başka hastalıklar kendini göstermeye adım atar ve ölümcül sonuçlar doğabilir. Tedavi – Quinie etken maddeli ilaçlar. (Güvercinler için üretilmiş türevleri yurt haricinde bulunur) Iyi mi bulaşır? -Sivrisinek, yabani güvercinler
23. 23 3) İÇ VE DIŞ PARAZİTLERE KARŞI ÖNLEMLER Kuşun devamlı kaşınması, gagası ile tüylerini didiklemesi, tüylerini kabarık tutarak devamlı silkinmesi, gövdesini bir bölgelere sürtmeye emek vermesi ve kümes içinde genel bir huzursuzluk hali yaratır. Parazitlerin durumu da çoğunlukla kümes ortamının iyi mi olduğuna bağlıdır. Herhangi bir haşere ya da yabani bir kuştan bulaşmamış ise bakımsız ve hijyen olmayan kümesler parazitlerin sebebidir. Güvercin kümesleriniz ideal şartlarda oluşturulmuşsa parazitler mevzusunda da fazla mesele yaşamayacaksınızdır. 1- Kuşların yemleri muhakkak hususi yemliklerde sunulmalı, yemi bölgelere serpip ağız yöntemiyle parazit kapmaları önlenmeli. Güvercinlerinizin kümes ortamını oluştururken sineklik kullanımını dikkatsizlik etmeyin. Tertipli olarak bit, pire, kene ve parazit bakımlarını yapın. Kuşlarınızın yabani güvercinlerle temasını olabildiğince kati
24. 24 2- Suluklar ve içlerinde ki su devamlı temiz olmalı. 3- Her kuşun yemliği ve suluğu kendisine ve eşine hususi olmalı. Tüm kuşları tek yemlik ve tek suluktan beslemek fazlaca risklidir. 4- Salma-kümes ve iç ekipmanları sık ve tertipli aralıklarla temizlemeli. Temizleme esnasında dezenfektan ilaçlar kullanmalı. 5- Kümeste havalandırmayı dikkatsizlik etmemeli. Nemli ortamlarda birçok mikrop ve bakterinin hızlıca türediğinden rutubet ve rutubeti yok etmeli. 6- Kümes içine sinek, böcek, fare benzer biçimde canlıların girmesini engellemek için lüzumlu önlemleri almalı. 7- Kuşların yabani kuşlarla temas etmemelerine dikkat etmeli. 8- Kuşlara haftada birkaç kez banyo yaptırıp, banyo sularına parazit önleyici ve koruyucu ilaçlar eklemeli. 9- Bit, kene benzer biçimde haşerelere karşı ilaçları uygulamalı. Bilhassa akşam saatlerinde kümes içinde bir kıpırdanma ve hareketlilik olması kümes içinde haşere bulunduğunun habercisidir. İç ve dış parazit tedavilerinde toz ve damla olmak suretiyle çeşitler bulunmaktadır. Bit, pire, at sineği ve kene türlerine karşı etkili ilaçlarda toz şeklinde serpme yöntemiyle kullanılan ilaçlar; kanat altlarına, kuyruk arkasına ve göğüs kısmına serpilerek kullanılır. Bununla beraber kümes içinde köşelere, çatlaklara da uygulanabilir. Sprey formları da bulunur. Damla şeklinde olanlar iç parazitlerde yuvarlak solucan türleri, kıl kurtları, mide duvarı kurtları üstünde ve bilhassa de yassı solucanlar üstünde etkilidirler. Parazitlerin hastalık bulaştırmaları bir kenara, bilhassa yavru güvercinlerde kansızlığa sebep olmaktadırlar.
25. 25 4) DİĞER GÜVERCİN HASTALIKLARI a) Romatizma: Rutubet oranı yüksek, serin kümes şartlarında yaşatılan güvercinlerde görülebilir. Gündüz ve gece saatleri içinde kümes içinde ısı değişiminin fazla olduğu yaşam alanları da büyük etkendir. Eğer mikrobik bir hastalığa dair emareler olmadığı halde bir tek tünek üstünde tutunma zorluğu, yürümekte güçlük çekme, düşmüş olduğu yerde kalma benzer biçimde hareketler gözlemlendiyse romatizmadan şüphelenilir. Kümes ortamının tekrardan gözden geçirilerek uygun şartların bir an evvel oluşturulması gerekir. Kümesin güneş alması sağlanmalı, kümes taban ve duvarlarının devamlı kuru tutulması, nemin ve rutubetin ortadan kaldırılması önemlidir. Ek olarak; serin havalarda kuşun banyo yaptırılmaması, bilhassa geceleri herhangi bir sebepten dolayı ıslak ve nemli tüylerle bırakılmaması alınacak ilk önlemlerdir. Ayakları saf alkolde eritilmiş kafur ile ovma işlemi yapılabilir. Aktarlarda bulabileceğiniz kafur romatizmaya şifalıdır. b) Soğuk Algınlığı: Eğer mikrobik bir hastalığa dair emareler olmadığı halde bir tek tüy kabartma, bir köşeye çekilip yumulma, uyuklama, iştahsızlık, çevreye ilgisizlik var ise sebebi büyük olasılıkla soğuk algınlığıdır. Oluşma sebepleri romatizma hastalığında belirtilenlerle aynıdır. Kümes ortamının tekrardan gözden geçirilerek uygun şartların bir an evvel oluşturulması gerekir. Kümes ortamı hazırlanana kadar zaman kaybetmeden
26. 26 bu kuşunuzu ev içine almanız ve kuşunuz iyileşene kadar durağan(durgun) sıcaklıkta tutmanız önerilir. Ağzına azca bir miktar bal koyarak kuşunuzun susamasını sağlayıp, içme suyuna da bir damla Terramiycn damlatabilirsiniz. Kuşunuz birazcık kendini toparlayıp, soğuk algınlığının ilk etkilerini atmaya başladığında vitamin takviyesiyle vücut direncinin artırılması gerekir. c) Aşırı Yağlanma: Dengesiz, yanlış rasyonlu aşırı beslenme ve hareketsizlik sebebiyle olur. Kilo alma, hantallaşma, güç azalması, solunum güçlüğü benzer biçimde emareler fazlaca açık görülür. Karın tüyleri aralanıp bakıldığında kuşun derisinin yağlı ve buruşuk bir görüntüsü vardır. Üreme, döllenme güçlükleri, iktidarsızlık benzer biçimde sorunlara da neden olur. Gıda kıymeti yüksek ve yağlandırıcı (yanlış rasyonlu) besinler kesilmelidir. Yem mevzusunda son aşama dikkatli hareket etmek gerektiği benzer biçimde güvercin uçurmak mevzusunda da duyarlılık göstermeniz, idman programlarını gözden geçirmeniz gerekir. d) Güçlü Bakım Hastalığı: Güvercininin bakımını olabildiğince iyi yapmak isteyen yetiştiricilerin vakası birazcık abartmasından doğar. Rasyonu esasen kuvvetli yem karmasının yanı sıra, multi vitaminler ve bir de bal pekmez benzer biçimde kuvvet yapıcılarla besleme devamlı sıhhatli sonuçlar doğurmayabilir. Hatta kuşu ölüme bile götürebilir. Halk dilinde varlıklı hastalığı denir. Ayaklarda tırnağa yakın yerde şişme ve ayak derilerinde mantarımsı görüntü ya da döküntüler olur. Bu şişlikler yada emareler kuşun vücudunun öteki kısımlarında da gözlenebilir. Güçlü besinler bir süre kesilip düzgüsel yemlerinin yanı sıra bolca marul verilebilir. Şişme ve mantarımsı görüntü olan bölgeler için alkolle temizleme yaptıktan sonrasında iyileştirici pomat olarak Terramycin tercih edilebilir.
27. 27 e) Güneş Çarpması: Fazla güneş altında duran, yeteri kadar korunaklı olmayan kümeslerde güneş çarpması görülebilir. Dik güneşe maruz kalan güvercin boylu süresince uzanmış ve hareketsiz duruyorsa şoka girmiştir. Tedbir alınmaz ve bu durumda bırakılırsa ölebilir. İlk iş olarak direkt güneş ışığı almayan ve sıcak olmayan bir yere alınmalı. Başı, ayakları sirkeyle ıslatılıp masaj yapılmalıdır. Böylece ateşinin düşmesi ve kan dolaşımının normale dönmesi sağlanmış olur. Ağzının açılarak iki damla gliserin damlatılmasında da yarar olduğu söylenir. 5) GÜVERCİNLERDE KIRIK VE YARALANMALAR a) Kırık: Ayağı kırılan kuşa uzmanlar tarafınca pamuk takviyeli bilezik takılarak kuşun kırık ayağı alçıya alınır. Averaj on gün içinde kırık ayak kaynar ve güvercin asla aksama olmadan eski hareketliliğine döner. Devletimizde kırık çıkıkçı fazlaca olduğundan gene belirtmek gerekir ki; kırık ayağa ufak bir çıtayı bantla sabitleyip kendi başınıza tedavi yöntemine başvurmayınız. Yanlış kaynamaya sebep olursanız geri dönüşü olmaz. b) Yaralanmalar: Kuşunuzda herhangi bir çizik, kesik, doku kopmaları benzer biçimde yaralar deri açıldığı için birçok mikroba ve enfeksiyona davetiye çıkarır. Bu yaraların irili ufaklı ne olursa olsun acilen kapatılması gerekir.
28. 28 Böylece çevre ve havayla temasını keserek mikrop kapmasını engellemiş olmuş olursunuz. Veterinerlerden ya da güvercinler için sıhhat ürünleri satan yerlerden yara tozları, spreyler alabilirsiniz. Bu ürünler antiseptik vazifesi göreceği benzer biçimde kanamayı da durduran ürünlerdir. Kanamayan sadece tahriş olmuş ya da derisi kalkmış bölgelere ise Terramycin yara merhemi uygulanabilir. 6) İNSANLARA BULAŞAN GÜVERCİN HASTALIKLARI a) Güvercin Besleyicisi Akciğer Hastalığı Ekstrensek Alerjik Alveolitis isminde hastalığın halk dilindeki adıdır. Güvercin yetiştiricilerinin salmalarında bulunan güvercin tozu denilen beyaz toza karşı alerjik bünyelerde solunma sonucu ortaya çıkıyor. Görülme sıklığı % 8 ile % 30 içinde değişiyor. 38 – 39 dereceye kadar yükselen ateş ve gittikçe artan nefes darlığı şeklinde kendini gösteriyor. Çarpıntı, kuru Başarı göstermiş ya da başarısız, ne olursa olsun sorumluluğumuzda olan tüm güvercinlere en iyi bakımı sunmalıyız
29. 29 öksürük, göğüs ağrısı, iştahsızlık, halsizlik, süratli kilo kaybı ve ileri durumda kalp yetmezliği görülebiliyor. Bu hastalığı önlemek için bilhassa salma temizliği esnasında koruyucu maske kullanmak gerek. b) Pasteurelosis (Kolera) Kolera adı ile malum bu hastalık, insanoğlunun yanı sıra kedi, köpek, tavşan, at, eşek, inek, keçi benzer biçimde çeşitli hayvanlarda da gözlenmektedir. Hastalığa yol açan Pasteurella bakterisinin birçok çeşidi bulunmaktadır. Güvercin kolerası olarak adlandırabileceğimiz bu hastalık, hayvanlardan insana bulaşabilen bir özelliğe haizdir. İnsana bulaşma daha fazlaca hastalığı taşıyan evcil hayvanların insanı ısırması ya da tırmalaması benzer biçimde vakalar sonucu gerçekleşmektedir. Bundan dolayı güvercinden insana bulaşma fazla yaygın değildir fakat mümkündür. c) Streptococcosis Güvercinlerde Streptococcus gallolyticus adında olan bir bakterinin niçin olduğu insanda da benzer bir hastalığa niçin olduğu, güvercinlerden insana ve öteki hayvanlara bulaşabilen bir hastalık olduğu anlatılır. d) Ornithosis Güvercin tozunun solunması yolu ile mikrop insana geçebilmektedir. Hastalık mikrobu güvercin tarafınca bırakıldıktan sonrasında 48 saat kadar kümes içinde etken konumda olduğu, bu süre içinde mikrop alınırsa mikrobu alan insanoğlunun hassaslığına bağlı olarak 5–14 gün içinde Güvercinlerle yakın temasın peşinden vücut temizliğine dikkat edilmeli. Bilhassa; kümes temizliği yaparken iş elbisesi, eldiven, gözlük ve muhakkak solunum maskesi kullanılmalı.
30. 30 hastalığın ilk belirtilerinin görülmeye başladığı uzmanların dikkat çekmiş olduğu konulardır. İnsandaki belirtilerinin gribe benzediği, ateş, baş ağrısı, göğüs ağrısı, bitkinlik, kuru öksürük ve bazı vakalarda mide bulantısı ve kusma görüldüğünü tespit edilmiştir.
31. 31 Güvercinleri fazlaca seviyorum demek yetmez. Saf ve gerçek sevgi güvercinlerimize iyi mi baktığımızla ölçülür. Hastalık emarelerinde gördüğünüz benzer biçimde yaygın olan bir çok hastalıktan geri dönüş yok. Bu yüzden mühim olan kuşu tedavi etmek değil, hasta olmasına asla fırsat vermemektir. Sıhhat bakımlarıyla ilgili baytar hekimlere başvurmaktan çekinmeyin. Maddi yönü zannedildiği kadar tuzlu değil. Ek olarak; uzman yardımı almadığınızda kaybedeceğiniz para ve dönemin daha fazlaca olacağını ihmal etmeyin. Hepsinden önemlisi de; kuşunuzu kaybetmeniz öteki kayıplara nazaran sizi daha fazlaca üzecektir.
Güvercin Hastalıkları ve belirtileri
