Paçalı Dönekler de kelebek ırkı gibi 14 veya 16 kuyruk telek yapısına sahiptir fakat + – 2 görünenleride olmaktadır. Bel üstü yağ bezesi sorunu bu kuşlar için bir problem teşkil etmez olması veya olmaması mühim değildir Siyah, mavi, sarı, kırmızı ve ara renklere ayrıca alaca olarak çok renk kombinasyonuna sahip bir ırktır, macır selaniği ( paçalı dönek ) Bursa da yetiştiriciler tarafından Düz mavi kanatlar beyaz ise ladiga, kendisi mavi kanat kafa beyaz gük çakal, kendi boz kanatlar beyaz boz ladiga, kendisi boz kafa kanat beyaz boz çakal, düz kirli kırmızı pal, kara kirli kırmızı pis pal, kendisi pal kanatlar beyaz ise pal boska, kendisi pal kafa kanat beyaz ise pal çakal, düz arap kanatlar beyaz boska, düz arap kafa kanat ve kuyruk beyaz kara çakal veya siyah çakal, ana gövde beyaz sırtları renklerin yamalı olmasına göre de palsa pal kaplama, bozsa boz kaplama, maviyse guk kaplama, siyahsa kara kaplama veya siyah kaplama kırmızı ise kula kaplama gibi isimlerle adlandırılırlar. Yöresel şivelere göre farklı isimler de adlandırılabilirler. Paçalı dönekler de göz renginin de bir önemi yoktur sarı gözlü olanları eski soylara dayalı olup çakır göz ve kara göz olanları da fazlasıyla bulunmaktadır. Bel kırma özelliği pırıltıya veya boşa bu kuşlarda en başta istenmeyen özelliklerin başında gelmektedir. Yüksek uçma ve çabuk yükselerek uçma ve pırıltıya hassasiyetleri çok fazladır uzak mesafeden salındığında gelme oranları bu ırkta düşüktür. Salındıklarında çok çabuk yükseklik kazanan bu kuşlara yerden kuş gösterildiğinde ( pırıltı ) kanatlarını toplayarak dalarlar genç dönemlerin de sıkarak gelmeleri önemlidir ve bu stilini zamanla geliştirirler paçalı döneklerin gidiş stilleri Omuzlarıyla, kırık Omuzlarla, Kanat içi ve göğüs veya gövde ile yapmaktadırlar yarı kapalı, tam kapalı ve örme diye adlandırılır, bu dönüş stillerinin de kendi içlerinde farklı şekil ve isimleri mevcuttur örneğin; 4 delik 4 parça şeklinde ve tam kapalıda daire ve çerçeveler arası boşluk olmamalıdır. Bu ırkta ıslah hedefi, yüksek hızda uzun mesafeli dönüştür.
Dönüş esnasında kanatların duruşu kuştan kuşa farklılık gösterir. Bazıları kanatlarını neredeyse vücutlarına yapıştırarak dönerken, büyük bir kısmı dönüş esnasında kanatlarını çeyrek açık tutarlar. Yandan ve alttan bakıldığında kuşun her dönüşte kendisini çevirttirdiği ve rollerlardan ( dolapçılardan ve döneklerden ) farklı olarak, dönüşler arası geçiş, çok hızlı dönüşlerde dahil açıkça belli olur.
Uysal ve insancıl bir yapıları vardır ve bu kuşların aslında kontrolleri çok kolaydır. Kümes önünde eğer bir kaç kuş varsa yerden kolay kolay kalkmaz. Dışarıdan bir müdahale olmadığı sürece, yani onları aşırı derecede ürkütecek bir şey olmadığı sürece uçmazlar. Ancak bu özelliklerinden dolayı kötü uçucu oldukları sonucu çıkarılmamalıdır. Paçalı Dönek yavruları diğer bir çok ırka nazaran daha çabuk uçmaya alıştırılabilirler. Hiç uçmamış bir yavru kolayca uçan kuşların ardından yükselebilir. işte bu özellikleri nedeniyle genç kuşlar ilk uçurulduklarında çok dikkat edilmesi gereken bir nokta var. ilk uçuşlarında dahi diğer kuşları takip edip fazlaca yükselebilirler ancak çoğunlukla aşağıdan kuş gösterildiğinde diğer alışkın kuşlar gibi hızla aşağıya inememektedirler. Bu iniş dönemini ilk uçumda gerçekleştiren yavru artık pırıltıya duyarlılık kazanmıştır, henüz çevreyi de yeterince tanımadıkları için çok yüksekten fazla açılmakta ve kaybolmaktadırlar. Hele ki çevrede başka kuşlar uçuyorsa ve hatta yabani güvercin ve kumrular dahi yavrunun şaşırmasına neden olabilirler. Bu durum da yavru kuşun yanında daha önce uçan kuşların ürkütülerek yere inmeleri önlenmeli ve mümkünse daha fazla kuş kaldırılmalıdır.
Buradan da anlaşılacağı gibi yavruların ilk uçuşlarında çok yükselmeleri ve açılmaları engellenmelidir. Bu amaçla fazla uzun süre uçmayan ve çok yükselmeyen başka ırktan kuşlar ( alçakçı bango ) kullanılabilir. Ancak bu yöntem dahi, daha önce belirttiğim gibi eğer çevrede kuşların konsantrasyonunu bozacak başka kuşlar varsa risklidir. Yavru uçurmanın diğer bir yolu erken uçurmamaktır. Fakat bu durum macır selaniği yetiştiricileri tarafından pek talep görmez lakin ilk olarak 8 ila 10 haftalık yaşta uçurulurlarsa, yön bulma yetenekleri daha iyi gelişmiş olacağından ve yerden de olsa çevreyi daha iyi tanımış olacaklarından kaybolmaları zordur. Paçalı Dönekler formda tutuldukları sürece ilk uçurma çok daha geç yaşta yapılsa dahi sorun yaratmaz. Ergenleşmiş, yani 15 ila 20 haftalık hayvanların dahi uçurulmarı çok kolaydır. Ancak bu dönemde beslenmelerine dikkat edilerek yağlanmaları önlenmelidir.
Tüm uçucu kuşlarda olduğu gibi bu ırkta da yemin sınırlı tutulması gereklidir. Yağlanma iyi uçan ve dönen kuşlarda dahi dalış ve dönüş kalitesini olumsuz yönde etkiler. Buğday performans kuşları için ideal bir yemdir fakat Buğdayla birlikte çok az miktarda kaliteli damızlık yemi de verilmelidir. Kuşun kümese bağlanması yani çevreyi tanıma turları bittikten sonra dalış ve dönüş alıştırmasına geçilebilir. Bu amaçla alıştırılacak kuş tecrübeli bir kuşla uçurulmalıdır. Yönlendirmesi açısından Çoban tabir ettiğimiz açık uçmayan ( kümes üstü ) bangolar macır selanikçiliği yapan yetiştiriciler için bir vazgeçilmezdir. Kuşlar yeterli yüksekliğe ulaştıklarında ve ikisinin de pozisyonları inecekleri yere aşağı yukarı 80 ila 90 derecelik açılarla kuşun yerine göre olduğunda önce herhangi bir işaretle (ıslık, düdük, mendil sallama, el sallama vb.) dikkatlerinin yere çekilmesi gerekir. Bu işaret bir süre sonra kuş için dalışa hazır ol anlamı kazanır. Akabinde derhal kuş gösterilerek tecrübeli olan kuşun dalışa geçmesi sağlanmalıdır. Çok geçmeden tecrübesiz olan da onu takip edecektir. Eğer aynı anda ikiden fazla kuş uçurulursa,her ne kadar toplu uçan kuşlar olmalarına rağmen hepsinin aynı anda pozisyon almalarının sağlanması güçleşir. Havada nerede olurlarsa olsunlar aşağıdaki kuşa ( pırıltı ) reaksiyon göstereceklerinden istenen dalış ve dönüş sonucu alınamaz. Bazı yetiştiriciler bir kerede 1 paçalı dönek ve 1 çoban uçurmaktadırlar. Bu yöntemin avantajı kuşun kontrolünün çok kolay olmasıdır.
Orta irilikte ancak oldukça uzun sayılabilecek bir güvercin ırkıdır paçalı dönekler. 14 veya 16 adet olan kuyruk telek tüyleri de genellikle normalden uzun ve geniş sayılabilir. Bir çoğunda kuyruk hafifçe, çatı şeklinde iki yana eğimlidir. Kanatlarını kuyruğun üzerinde taşıyan bu ırkta kanatlar uca doğru biraz sivrice ve kanat açıklığı diğer bir çok ırka nazaran biraz daha geniştir ( iki kanat ucu arası mesafe ). Aynı zamanda uzunca bir gagaya sahiptirler. Kısa sayılabilecek ayaklara sahip olan bu kuşların duruşu neredeyse yere paraleldir.Önceleri Türkiye’de yetiştirilen döneklerde paça görülmezdi. Son yıllarda sıkça görülmeye başlayan paçalı yada tozluklu olan ırklar Makedonya (Yugoslavya) dönekleridir. Ana yetiştirilme bölgesi Türkiye’nin batısıdır. En fazla yetiştiricisi büyük kentlerden istanbul ve Bursa’dadır ardından izmir, Edirne tarafları ve mutlakki diğer şehirlerimizde de yetiştiricileri vardır. Bursa’da en çok göçmenlerce yetiştirilmektedirler.
[IMG-Gal id=100245]
