Paçalı Dönekler de kelebek ırkı şeklinde 14 yada 16 kuyruk telek yapısına haizdir fakat + – 2 görünenleride olmaktadır. Bel üstü yağ bezesi problemi bu kuşlar için bir sorun teşkil etmez olması yada olmaması önemli değildir Siyah, mavi, sarı, kırmızı ve ara renklere ek olarak alaca olarak oldukça renk kombinasyonuna haiz bir ırktır, macır selaniği ( paçalı dönek ) Bursa da yetiştiriciler tarafınca Düz mavi kanatlar beyaz ise ladiga, kendisi mavi kanat kafa beyaz gük çakal, kendi boz kanatlar beyaz boz ladiga, kendisi boz kafa kanat beyaz boz çakal, düz kirli kırmızı pal, kara kirli kırmızı kirli pal, kendisi pal kanatlar beyaz ise pal boska, kendisi pal kafa kanat beyaz ise pal çakal, düz arap kanatlar beyaz boska, düz arap kafa kanat ve kuyruk beyaz kara çakal yada siyah çakal, ana beden beyaz sırtları renklerin yamalı olmasına bakılırsa de palsa pal kaplama, bozsa boz kaplama, maviyse guk kaplama, siyahsa kara kaplama yada siyah kaplama kırmızı ise kula kaplama şeklinde isimlerle adlandırılırlar. Bölgesel şivelere bakılırsa değişik adlar de adlandırılabilirler. Paçalı dönekler de göz renginin de bir önemi yoktur sarı gözlü olanları eski soylara dayalı olup çakır göz ve kara göz olanları da fazlasıyla bulunmaktadır. Bel kırma özelliği pırıltıya yada boşa bu kuşlarda en başta istenmeyen özelliklerin başlangıcında gelmektedir. Yüksek uçma ve acele yükselerek uçma ve pırıltıya hassasiyetleri oldukça fazladır uzak mesafeden salındığında gelme oranları bu ırkta düşüktür. Salındıklarında oldukça acele yükseklik kazanan bu kuşlara yerden kuş gösterildiğinde ( pırıltı ) kanatlarını biriktirerek dalarlar genç dönemlerin de sıkarak gelmeleri önemlidir ve bu stilini zaman içinde geliştirirler paçalı döneklerin gidiş stilleri Omuzlarıyla, kırık Omuzlarla, Kanat içi ve göğüs yada beden ile yapmaktadırlar yarı kapalı, tam kapalı ve örme diye adlandırılır, bu dönüş stillerinin de kendi içlerinde değişik biçim ve adları mevcuttur mesela; 4 delik 4 parça şeklinde ve tam kapalıda daire ve çerçeveler arası boşluk olmamalıdır. Bu ırkta ıslah hedefi, yüksek hızda uzun mesafeli dönüştür.
Dönüş esnasında kanatların duruşu kuştan kuşa farklılık gösterir. Bazıları kanatlarını neredeyse vücutlarına yapıştırarak dönerken, büyük bir kısmı dönüş esnasında kanatlarını çeyrek açık tutarlar. Taraftan ve alttan bakıldığında kuşun her dönüşte kendisini çevirttirdiği ve rollerlardan ( dolapçılardan ve döneklerden ) değişik olarak, dönüşler arası geçiş, oldukça süratli dönüşlerde dahil açıkça belli olur.
Uysal ve insancıl bir yapıları vardır ve bu kuşların aslına bakarsak kontrolleri oldukça kolaydır. Kümes önünde eğer bir kaç kuş var ise yerden kolay kolay kalkmaz. Dışarıdan bir müdahale olmadığı sürece, şu demek oluyor ki onları aşırı derecede ürkütecek bir şey olmadığı sürece uçmazlar. Sadece bu özelliklerinden dolayı fena uçucu oldukları sonucu çıkarılmamalıdır. Paçalı Dönek yavruları öteki bir oldukça ırka nazaran daha acele uçmaya alıştırılabilirler. Asla uçmamış bir yavru kolayca uçan kuşların peşinden yükselebilir. işte bu özellikleri sebebiyle genç kuşlar ilk uçurulduklarında oldukça dikkat edilmesi ihtiyaç duyulan bir nokta var. ilk uçuşlarında dahi öteki kuşları takip edip fazlaca yükselebilirler sadece çoğunlukla aşağıdan kuş gösterildiğinde öteki alışkın kuşlar şeklinde hızla aşağıya inememektedirler. Bu iniş sürecini ilk uçumda gerçekleştiren yavru artık pırıltıya duyarlılık kazanmıştır, hemen hemen çevreyi de yeterince tanımadıkları için oldukça yüksekten fazla açılmakta ve kaybolmaktadırlar. Hele ki çevrede başka kuşlar uçuyorsa ve hatta yabani güvercin ve kumrular dahi yavrunun şaşırmasına niçin olabilirler. Bu durum da yavru kuşun yanında daha ilkin uçan kuşların ürkütülerek yere inmeleri önlenmeli ve mümkünse daha çok kuş kaldırılmalıdır.
Buradan da anlaşılacağı şeklinde yavruların ilk uçuşlarında oldukça yükselmeleri ve açılmaları engellenmelidir. Bu amaçla fazla uzun süre uçmayan ve oldukça yükselmeyen başka ırktan kuşlar ( alçakçı bango ) kullanılabilir. Sadece bu yöntem dahi, daha ilkin belirttiğim şeklinde eğer çevrede kuşların konsantrasyonunu bozacak başka kuşlar var ise risklidir. Yavru uçurmanın öteki bir yolu erken uçurmamaktır. Fakat bu durum macır selaniği yetiştiricileri tarafınca pek talep görmez lakin ilk olarak 8 ila 10 haftalık yaşta uçurulurlarsa, yön bulma kabiliyetleri daha iyi gelişmiş olacağından ve yerden de olsa çevreyi daha iyi tanımış olacaklarından kaybolmaları zor olsa gerek. Paçalı Dönekler formda tutuldukları sürece ilk uçurma oldukça daha geç yaşta yapılsa dahi problem yaratmaz. Ergenleşmiş, şu demek oluyor ki 15 ila 20 haftalık hayvanların dahi uçurulmarı oldukça kolaydır. Sadece bu zamanda beslenmelerine dikkat edilerek yağlanmaları önlenmelidir.
Tüm uçucu kuşlarda olduğu şeklinde bu ırkta da yemin sınırı olan tutulması gereklidir. Yağlanma iyi uçan ve dönen kuşlarda dahi dalış ve dönüş standardını negatif yönde etkisinde bırakır. Buğday performans kuşları için ideal bir yemdir fakat Buğdayla beraber oldukça azca oranda kaliteli damızlık yemi de verilmelidir. Kuşun kümese bağlanması şu demek oluyor ki çevreyi tanıma turları bittikten sonrasında dalış ve dönüş alıştırmasına geçilebilir. Bu amaçla alıştırılacak kuş tecrübeli bir kuşla uçurulmalıdır. Yönlendirmesi açısından Çoban tabir ettiğimiz açık uçmayan ( kümes üstü ) bangolar macır selanikçiliği meydana getiren yetiştiriciler için bir vazgeçilmezdir. Kuşlar kafi yüksekliğe ulaştıklarında ve ikisinin de pozisyonları inecekleri yere aşağı yukarı 80 ila 90 derecelik açılarla kuşun yerine bakılırsa olduğunda ilkin herhangi bir işaretle (ıslık, düdük, mendil sallama, el sallama vb.) dikkatlerinin yere çekilmesi gerekir. Bu işaret bir süre sonrasında kuş için dalışa hazır ol anlamı kazanır. Akabinde derhal kuş gösterilerek tecrübeli olan kuşun dalışa geçmesi sağlanmalıdır. Fazlaca geçmeden tecrübesiz olan da onu takip edecektir. Eğer aynı anda ikiden fazla kuş uçurulursa,her ne kadar toplu uçan kuşlar olmalarına karşın hepsinin aynı anda pozisyon almalarının sağlanması güçleşir. Havada nerede olurlarsa olsunlar aşağıdaki kuşa ( pırıltı ) tepki göstereceklerinden istenen dalış ve dönüş sonucu alınamaz. Bazı yetiştiriciler bir kerede 1 paçalı dönek ve 1 çoban uçurmaktadırlar. Bu yöntemin pozitif yanları kuşun kontrolünün oldukça kolay olmasıdır.
Orta irilikte sadece oldukça uzun sayılabilecek bir güvercin ırkıdır paçalı dönekler. 14 yada 16 tane olan kuyruk telek tüyleri de çoğu zaman normalden uzun ve geniş sayılabilir. Bir çoğunda kuyruk hafifçe, çatı şeklinde iki yana eğimlidir. Kanatlarını kuyruğun üstünde taşıyan bu ırkta kanatlar uca doğru birazcık sivrice ve kanat açıklığı öteki bir oldukça ırka nazaran birazcık daha geniştir ( iki kanat ucu arası mesafe ). Hem de uzunca bir gagaya sahiptirler. Kısa sayılabilecek ayaklara haiz olan bu kuşların duruşu neredeyse yere paraleldir.Önceleri Türkiye’de yetiştirilen döneklerde paça görülmezdi. Son yıllarda sıkça görülmeye süregelen paçalı yada tozluklu olan ırklar Makedonya (Yugoslavya) dönekleridir. Ana yetiştirilme bölgesi Türkiye’nin batısıdır. En fazla yetiştiricisi büyük kentlerden istanbul ve Bursa’dadır peşinden izmir, Edirne tarafları ve mutlakki öteki şehirlerimizde de yetiştiricileri vardır. Bursa’da en oldukça göçmenlerce yetiştirilmektedirler.
[IMG-Gal id=100245]
