Özet Bu derleme çalışması Türkiye’de yetiştirilen toplam olarak 73 güvercin ırkının tanımlanması ve gruplandırılması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Uzun geçmişe sahip Türk tarihi boyunca güvercin daima önemli bir rol oynamıştır. Güvercin ilk olarak haberleşme amacı için kullanılmıştır. Son zamanlarda ise hobi ve yarışma amaçlı yetiştirilmektedir. Günümüzde Türkiye’de güvercin ırkları yönünden çok zengin bir genetik varlık bulunmaktadır. Bazısı farklı uçma stilleri için yetiştirilen çok değişik güvercin ırkları bulunmaktadır. Güvercinler yetiştirilme amaçlarına göre dalıcı, taklacı, makaracı, dönücü, filo uçucusu, yüksek uçucu, posta, süs ve ötücü olmak üzere gruplandırılabilir. Türkiye güvercin yetiştiriciliğinde birkaç problem bulunmaktadır. İlk olarak güvercin yetiştiriciliği konusunda yeterli bilgi ve kaynak bulunmamaktadır. İkinci olarak güvercin sahipleri hastalık veya sağlık koruma tedbirleri konusunda uzmanlaşmış veteriner hekim bulamamaktadır. Ayrıca Türkiye’de güvercin hırsızlığı yaygındır. Bu problemleri önlemek için güvercin yetiştiricileri güvercin kulüpleri veya yetiştirici birlikleri altında örgütlenmeli ve kayıtlı yetiştiricilik yapmalıdırlar. Anahtar kelimeler: Yerli ırk, sınıflandırma, genetik kaynak, sağlık, yetiştirme birliği.
Güvercinlerin Sınıflandırılması Irkların birbirinden ayrılması ile ilgili kriterlerin çok basit farklılıklara dayanması ve yapılan seleksiyon çalışmalarından kısa sürede sonuç alınması nedeniyle 250’nin üzerinde güvercin ırkı sınıflandırılmıştır (Sarıca ve ark. 2003). Güvercinler vücut şekli, büyüklüğü, rengi, kuyruktaki veya kanattaki tüy sayısı, paçalılık, takke, göğüste gül gibi birçok özellik yönünden gruplandırılabilirler. Ancak en kullanışlı sınıflandırma yöntemlerden birisi, kullanım amaçlarına göre sınıflandırmaktır. Kulanım amaçlarına göre güvercinler aşağıdaki gibi sınıflandırılırlar: Dalıcı (Diver): Bu tip güvercinler gökyüzüne yükselir ve bir pırıltı (parıltı) gösterildiği zaman, hemen dalışa geçerler. Aşağıda güvercin sahibinin elinde tuttuğu beyaz renkli bir güvercini, gökyüzündeki güvercine göstermesine halk arasında pırıltı adı verilir. Taklacı (Tumbler): Taklacı güvercinler havada iken öne veya arkaya, peşpeşe belirli sayıda takla atarlar. Taklaların seriliği, sayısı ve atarken yaptıkları diğer hareketlere göre bir güvercinin kalitesi değerlendirilir. Makaracı (Roller): Bu güvercinler takla atmazlar ancak havada bir spiral şekli çizerek, aşağı doğru süzülürler. Dönücü (Spinner): Dönücü güvercinler, makaracı güvercinler gibi havada belirli bir eksen etrafında dönerler ancak yere doğru alçalmazlar. Çember dövücü (Circle flier tumbler): Havada takla atarken aynı zamanda çember şekli çizen güvercin ırkıdır. Filo uçucusu (Fleet flier): Yüksek uçucu güvercinler havada herhangi bir dalma, takla atma, dönme vs. hareketi yapmaz, ancak toplu halde gökyüzünde uçarlar. Yüksek uçucu (High flier): Şahin, kartal, atmaca gibi kuşlardan çekindikleri için, güvercinler genellikle fazla yükselmeyi sevmezler. Bu tip güvercinler tek veya toplu halde çok yükseklere çıkarak, uçuş gösterirler. Güvercinin “havada gözden kaybolması” idealidir. Ancak en azından “toplu iğne başı kadar küçülmesi” beklenir. Posta (Yarış): Bu güvercinlerde herhangi bir vücut şekli, büyüklüğü, rengi ya da ayırıcı özelliğe dikkat edilmez. Sadece hız, dayanıklılık, hedefine varması ve yuvasına geri dönmesi gibi özelliklere dikkat edilir. Posta güvercinleri maraton yarışlarında 1.000 km uçabilir. Süs (Form): Bu güvercinlerin performanslarına dikkat edilmez. Sadece dış görünüş ve güzellikleri için yetiştirilirler. Ötücü: Güvercinlerin ötüşüne “dem çekme” adı verilir. Bu güvercinler ötme yani dem çekme güzelliklerine göre değerlendirilir. Türkiye’de Yetiştirilen Güvercin Tipleri Adana (İngilizce’de Dewlap, Almanca’da Wamnentauben): Dalıcı tip güvercindir. Yerel olarak Cins, Yerli, Töme ve Tartaç olarak da adlandırılırlar. Adana, İçel ve çevresi yetiştirildikleri bölgelerdir (Şekil 1) (Aşkın 2010, Pepedil 2010, Anonim 2010b ). Ağ (Sharabi, Syrian Dewlap): Dalıcı tiptir ve yerel olarak Şarabî olarak adlandırılır. Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, Suriye sınırına yakın bölgelerde yetiştirilir (Şekil 2) (Anonim 2010b ).
Alabadem: Taklacı ve form tipi güvercindir., Trakya’da Edirne ve çevresindeki illerde yetiştirilir (Şekil 3) . Bu ırkta siyah (Arap), kızıl, sarı, açık gri, açık mavi ve beyaz çizgili renk varyeteleri bulunmaktadır
Fotoğrafları büyük görmek için üzerine tıklayın
Amberi (Irjani, Urnari or Lebanon): Bu güvercin bir filo uçucusu varyetesidir. Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir
Anadolu Çember Dövücüsü (İngilizce’de Anatolian Ringbatter, Anatolian Ringbeater, Almanca’da Rinschaleger): Çember dövücü bir ırktır. Havada takla atarken aynı zamanda bir çember çizerek döner. Bu ırk Trabzon ve Erzincan yörelerinden yetiştirilir ve yerel olarak Tek Gugul veya Tepeli olarak da adlandırılır Ankut (Ankut Trumpeter): Ötücü performans gösteren bir ırktır. Yerel olarak Gut veya Gud olarak adlandırılır. Başlıca Diyarbakır Yöresinde yetiştirilir (Şekil 6) (Anonim 2010b ). Ankut kuşunun kendine has ve dem çekme olarak adlandırılan bir ötüş şekli bulunmaktadır. İyi bir Ankut en azından 40-45 dakika dem çekebilmelidir (İşçen 2010a ). Azman: Denizli ve komşu illerde yetiştirilen bu güvercin, bir dalıcı ırktır (Şekil 7) (Anonim 2010b ). Azman, çok sadık bir ırk olarak tanınır. Kolay eğitilebilir. Genellikle 30-45 dakika uçma eğilimindedir (Damgacı 2010). Bağdad: Filo uçucusu olan bu ırk, yerel olarak Posta, Burunlu ve Homoma olarak ta adlandırılır. Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Yetiştiriciliği yapılır (Şekil 8) (Anonim 2010b ). Bağdad ırkı nesli tükenmekte olan ırklarımızdandır (İşçen 2010b ). Bango (İngilizce’de Bango, Cortbecks, Almanca’da Krausentauben): Bango bir dalıcı tip güvercin ırkıdır. Yurtdışında da genellikle Bango olarak bilinir. Yetiştirilme bölgesi genel olarak İstanbul’dur (Şekil 9) (Anonim 2010b ). Bango, ufak vücut yapılı ve kısa gagalı bir ırktır (Bölükbaşı 2010). Baska: Dalıcı tip güvercin ırkıdır. Yurtdışında da Baska olarak tanınır. Baska genellikle Trakya ve Ege Bölgesinde yetiştirilir (Şekil 10) (Anonim 2010b ). Baştankara (Nun): Filo uçucusu güvercin ırkıdır. Ayrıca siyah beyaz ve rahibelere benzeyen tüy yapısından dolayı Rahibe olarak da tanınır. Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir (Şekil 11) (Anonim 2010b ). Tüy yapısının karaktesitik bu özelliğinden dolayı dünyada da Nun (İngilizce rahibe) adı ile bilinir. Kuyruğunda 12 telek bulunur (İşçen 2010c ). Bayburt (Turkish Whisperer): Ötücü tip güvercin ırkıdır. Yetiştirildiği Bayburt, Gümüşhane, Trabzon ve İstanbul’da Çift Kukul olarak da adlandırılır (Şekil 12) (Anonim 2010b ). Bayburt’un kendina has, karakteristic bir ötüş şekli vardır. Beyaz, siyah, açık veya koyu kahverengi, kızıl, gri ve açık kırmızı renk varyeteleri bulunur (Kayalı 2010). Bayramlı (Bayroumi, Beirouth): Bayramlı bir filo uçucusu güvercin ırkıdır. Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir ve bu yörelerde yerel olarak Karanfilli veya Payami olarak da adlandırılır (Şekil 13) (Anonim 2010b ). Buludi (Rehani, Reehani, Syrian Dewlap): Buludi ırkı da Bayramlı ırkı gibi bir filo uçucusu güvercin ırkıdır. Buludi güvercini genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir ve bu bölgede Naheşli olarak da adlandırılır (Şekil 14) (Anonim 2010b ). Burmalı (İngilizce’de Burmali, Almanca’da Burmali Mövchen): Burmalı güvercini filo uçucusu güvercin ırkı olduğu halde, aynı zamanda form (süs) amacı ile de yetiştirilir. Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir (Şekil 15) (Anonim 2010b ). Bursa (Bursa Roller): Bursa güvercini bir makaracı ırktır. Genellikle Bursa ve İstanbul illerinde yetiştirilir ve yerel olarak bu bölgelerde Oynar olarak adlandırılır (Şekil 16) (Anonim 2010b ). Bursa uzun süre uçabilir ve 3-4 saat havada kalabilir (İşçen 2006). Beyaz, siyahkanat-beyazkuyruk ve beyazkanat-beyazkuyruk (Bozkurt 2010). Bursa güvercini toplu olarak uçmayıp, yalnız uçmayı tercih eden bir ırktır (Meriç 2010).
Çakal (İngilizce’de Cakal Roller, Fransızca’da Rouleur de Cakal): Çakal ırkı bir makaracı güvercin ırkıdır. Yerel olarak Nalbant adı ile adlandırılır. Çakal güvercinleri Ege ve Marmara Bölgelerinden yetiştirilir. Kızıl ve sarı renk varyeteleri bulunur (Şekil 17) (Anonim 2010b ). Çakal dış görünüm olarak Bursa’ya benzer fakat kuyruk telek sayısı ile Bursa’dan ayrılır. Bursa ırkının 14-16, Çakal’ın 12 kuyruk teleği bulunur (İşçen 2006c ). Çakçırlı (İngilizce’de Tumbler, Almanca’da Schiraztümmler): Çakırlı bir filo uçucusu güvercin ırkıdır. Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir ve yerel olarak Çakşırlı, Şıhselli ve Panda isimleri ile anılır (Şekil 18) (Anonim 2010b ). Çiçi (İngilizce’de Urfalı, Almanca’da Urfali Mövchen): Çiçi bir filo uçucusu ve form (süs) güvercin ırkıdır ve Şanlıurfa ilinde yetiştirilir (Şekil 19) (Anonim 2010b ). Kuyruk telek sayısı 12 veya 14 adettir. Çiçi dalış, takla, dolap, dönme yapamaz ve ötme özelliği de yoktur (Ateş 2010.) Çorum (Chorum Tumbler): Makaracı tip güvercin ırkıdır. Yetiştirildiği Çorum, Yozgat ve çevre illerde yerel olarak Çıplak ve Çorum Çıplağı olarak da anılır (Şekil 20) (Anonim 2010b ). Çorum ırkında saf beyaz, gökala, siyahala ve çilli renk varyeteleri bulunur (Ferahzade 2006, İşçen 2010f ). Demkeş (Demkesh Trumpeter): Ötücü tip güvercindir. Ege ve Marmara Bölgesinde yetiştirilir (Şekil 21) (Anonim 2010b ). Demkeş güvercinin, “dem çekme” olarak adlandırılan özel bir ötüş şekli vardır. Bir Demkeş’in en az 40-45 dakika dem çekmesi beklenir (İşçen 2010h ). Dervişaliler (Syrian Taqlaji): Dervişaliler bir filo uçucusu ırkıdır. Genellşkle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir (Şekil 22) (Anonim 2010b ). Dolapçı: Bu güvercin dalıcı ve dönücü bir ırktır. Dolapçı yerel olarak Oynak olarak da adlandırlır. Yetiştirilme bölgesi genellikle Denizli, Isparta ve Burdur’dan meydana gelen Göller Bölgesi’dir (Şekil 23) (Anonim 2010b ). Dolapçı bazı yörelerde ise Oyumlu ve Fırtıkçı olarak adlandırlır (Anonim 2010a ). Çoğu zaman bazı yetiştiriciler Dolapçı ve Kelebek ırklarını birbiri ile karıştırırlar. Dolapçı, ayaklarında bulunan paçalar ile Kelebek’den ayırt edilebilir (Damgacı 2010). Domino (Domino Bango): Domino bir dalıcı tip güvercindir. Genellikle Aydın ve İzmir illerinde yetiştirilirler (Şekil 24) (Anonim 2010b ). Dönek (Dunek): Dalıcı ve dönücü tip güvercin ırkıdır. Yerel olarak Selanik ve Muradiye olarak da adlandırılır. Genellikle Balıkesir, Bursa, Denizli, İzmir ve Edirne civarında yetiştiriciliği yapılır (Şekil 25) (Anonim 2010b ). Dönekler genellikle orta boylu ve uzun vücut yapılı güvercinlerdir. Pırıltı gösterildiğinde, bir Dönek derhal dalışa geçer (Savaş 2010a ). Fırfırlı (Mfattel, Syrian Dewlap): Fırfırlı bir filo uçucusu tipi güvercindir. Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinden yetiştirilir (Şekil 26) (Anonim 2010b ). Göğsüak (Atlas): Bu güvercin ırkı taklacı tip güvercindir. Göğsüak genellikle Diyarbakır’da yetiştirilir (Şekil 27) (Anonim 2010b ). Bu ırkta atlas, narinci, ciğeri, gökela, kürenk ve zeytuni renk varyeteleri bulunur. Kuyrukdaki telek sayısı 12 adettir (Güleröz ve İşçen 2006.). Güllü (Syrian Turbiteen in English, Barbarisi Mövchen in German): Güllü bir filo uçucusu tipi güvercindir. Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye ve Şanlıurfa İllerinde yetiştirilir. Kuyrukdaki telek sayısı 12 adettir (Ateş 2010). Gümüşkuyruk (Karakand Fantail, Syrian Fantail): Bu ırk genellikle yerel olarak Gez veya Kırkkuyruk olarak da adlandırılır. Kuyrukdaki telek sayısı 16-20 adettir. Alaca, siyah, kızıl ve sarı renk varyetelerine rastlanır (Tığ 2010).
Halebi (Syrian Halabi in English, Halabi Tümmler in German): Halebi bir filo uçucusu güvercin ırkıdır ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinden yetiştirilir (Şekil 28) (Anonim 2010b ). Hünkari (Oriental Frill in English, Oriental Mövchen in German): Hünkari ırkı süs amacıyla yetiştirilen form tipi bir ırktır. Yerel olarak Fındık, Paralı, Paralı Fındık olarak da adlandırılır. Yetiştirilme bölgesi genellikle Ege Bölgesi’ndeki İzmir, Manisa ve çevre illerdir (Şekil 29) (Anonim 2010b ). Bu ırkın genellikle Blondinette ve Satinette isimli iki renk varyetesi bulunmaktadır (Tığ 2010). Ayrıca Turbiteen ve Silverette varyetelerine de rastlanır (Koldaş 2010a ). Hünkari güvercini yurtdışında da yetiştirilmektedir ve daha fazla olduğu iddia edilmektedir (Altınbilek 2010). Bu güvercin ırkının ilk defa Osmanlı saraylarında yetiştirilmeye başlandığı zannedilmektedir (Küçükoğlu 2010) İçağlı (Yusufi): İçağlı ırkı taklacı ve süs tipi güvercin ırkıdır. Genellikle Diyarbakır’da yetiştirilir (Şekil 30) (Anonim 2010b ). Bu ırkta Zengi, Tahini, Gümüşkuyruk, Kara, Miski ve Yusufi renk varyeteleri bulunur. Kuyruk telek sayısı 12 adettir (Güleröz ve İşçen 2006.). İskenderun (Scandaroon in English, Nurnberger Bagdette, Pagadette, Pavdotte, Bagotten, Pagadotten Taube ve Hocker Taube in German): İskenderun ırkı bir filo uçucusu ve süs tipi güvercin ırkıdır. Genellike adından da anlaşılabileceği gibi İskenderun ve çevresinde yetiştirilir (Şekil 31) (Anonim 2010b ). Beyaz, siyah, kızıl ve sarı renk varyeteleri buşunur (Koldaş 2010b ) İspir: İspir bir filo uçucusu güvercin ırkıdır. Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yetiştirilir (Şekil 32) (Anonim 2010b ). İspir Bağdadi: İspir Bağdadi ırkı da İspir gibi bir filo uçucusu güvercin ırkıdır. Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yetiştirilir (Şekil 33) (Anonim 2010b ). İstanbullu (Damascene, Damascus, Booz, Buz): Filo uçucusu ve süs tipi form ırkıdır. Yetiştirildiğ Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yerel olarak Elagöz, Karagöz, Muz ve Buz isimleri ile adlandırılır (Şekil 34) (Anonim 2010b ). İstanbullu mavi renkli bir ırktır. Bazı yetiştiriciler İstanbullu ile Bağdadi ırkını melezleyerek, Safra adını verdikleri güvercini üretmişlerdir (İşçen 2010k ). İstanbullu Kırkkuyruk: Genellikle Osmaniye bölgesinden yetiştirilir. İstanbullu Kırkkuyruk ırkı, Selçuklu ve İstanbullu ırklarının melezidir (Sevim 2010). İzmir Makaracısı (Smyrna Roller): Bu güvercin makaracı tip güvercin ırkıdır. Genellikle İzmir ve çevre illerde yetiştirilir (Anonim 2010b ). Bazı güvercin yetiştiricileri bu ırkın dünyanın en orijinal güvercin ırkı olduğunu iddia etmektedirler (İşçen 2006c ). Karaperçemli (Abu Abse): Karaperçemli ırkı bir filo uçucusu tipi güvercindir. Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir ve bu bölgelerde yerel olarak Karakaşlı olarak adlandırılır (Şekil 35) (Anonim 2010b ). Karakan (Karakand): Karakan bir süs ve gösteri amacı ile yetiştirilen güvercin ırkıdır. Yerel olarak Gez, Gümüskuyruk ve Gümüşdestekuyruk olarak da adlandırılır. Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir (Şekil 36) (Anonim 2010b ). Karakan yerel olarak Yelpaze Kuyruk olarak da adlandırılır. Kuyruk telek sayısı 16-22 adet arasındadır (İşçen 2010l ). Karakuyruk (Syrian Owl, Colored Tail Owl): Filo uçucusu tipi bir güvercin ırkıdır. Yerel olarak Bülbül adı ile de tanınır. Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir (Şekil 37) (Anonim 2010b ). Katal (Katal): Katal bir yüksek uçucu tip güvercindir. Denizli bölgesinde yetiştirilir (Şekil 38) (Anonim 2010b )
Kelebek: Kelebek ırkı dalıcı ve dönücü tip güvercin ırkıdır. Yetiştirildiği İzmir, Manisa, Bursa ve Balıkesir illerinde Saya olarak da tanınır (Şekil 39) (Anonim 2010b ). Kelebek belki de Türkiye’nin her tarafında aynı adla anılan tek güvercin ırkıdır. Yine Kelebek, Takla ırkından sonra en çok tanınan güvertcin ırkıdır. Kelebekler tek halde uçar. Kuyruk telek sayısı 14 adettir (Savaş 2010b ). Kespir (Arans): Filo uçucusu tipi güvercin ırkıdır. Yerel olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir (Şekil 40) (Anonim 2010b ). Ketme: Ketme bir taklacı ve süs tipi güvercin ırkıdır. Yetiştirildiği Diyarbakır ve çevre bölgelerde Ketme Atlas olarak da adlandırılır (Şekil 41) (Anonim 2010b ). Bu ırkda Ketmeatlas, Bozak, Ketmeciğeri, Ketmegökela, Ketmekürenk, ve Ketmeyusufi renk varyeteleri bulunur. Hangi renk varyetesinde olursa olsun, kuyruk ve kanatlar beyaz renkli olmalıdır (Güleröz ve İşçen 2006). Kınıfırlı (Shikli, Shicki, Lebanon): Bir filo uçucusu güvercin ırkıdır. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir (Şekil 42) (Anonim 2010b ). Kızılbaş (Mavibash): Kızılbaş bir taklacı ve süs tipi güvercin ırkıdır. Yerel olarak Mavibaş olarak da adlandırılır. Genellikle Diyarbakır ve çevresinde yetiştirilir (Şekil 43) (Anonim 2010b ). Kızılbaş güvercinlerde Karabaş, Sarıbaş, Kızılbaş, Mavibaş ve Zeytunibaş renk varyeteleri bulunur (Güleröz ve İşçen 2006.). Kumru (Kumru Trumpeter): Kumru, ötücü tip bir güvercin ırkıdır. Genellikle Sivas ve çevre illerde yetiştirilir (Şekil 44) (Anonim 2010b ). Mor, Arap ve Sütbeyaz renk varyeteleri görülür. Erkek ve dişi kuş beraber uçma eğilimindedir (Kekeç 2010). Malatya (Malatya Tumbler): Malatya bir taklacı tip güvercin ırkıdır. Genellikle Malatya’da yetiştirilir (Şekil 45) (Anonim 2010b ). Bacaklarda paçalık bulunur ve bunların uzunluğu bazen 15-20 cm’yi bulabilir. Kırmızı kalkanlı, sırtı kula, gökağbaş, kulaağbaş, arap, arbes, karakuyruk, yanıgök, pembe, karakuyruk varyeteleri vardır (Akın 2010). Mazoni (Mazoni): Filo uçucusu güvercin ırkıdır. Yerel olarak Akkuyruk olarak da tanınır. Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir (Şekil 46) (Anonim 2010b ). Meverdi (Mawardi Dewlap): Meverdi de bir filo uçucusu güvercin ırkıdır ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir (Şekil 47) (Anonim 2010b ). Bu güvercin yerel olarak Meverdi, Mevrendi veya Merdi olarak da tanınır. Kızıl ve sarı olmak üzere sadece iki renk varyetesi bulunur (Özbilen 2010a ). Mısıri: Bir dalıcı tip güvercin ırkıdır. Yerel olarak Musuri, Mısırlı, Mısr, Güllü ve Mısır olarak adlandırılır. Mısıri yurdun her bölgesinde görülebilir (Şekil 48) (Anonim 2010b ). Mülakat (Mulakat Roller, Bursa): Mülakat ırkı bir makaracı tip güvercin ırkıdır. Bu güvercin Bursa, İstanbul ve çevresinde yetiştirilir (Şekil 49) (Anonim 2010b ). Mülakat güvercini, Bursa ile Yabani Güvercin’in melezidir (Columbia livia) (İşçen 2006c ). Müsevvet (Msawad, Msawwad, Syrian Dewlap): Müsevvet bir filo uçucusu tipi güvercin ırkıdır. Yerel olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir (Şekil 50) (Anonim 2010b ). Nakışlı (Shikli, Shicki): Filo uçucusu güvercin ırkıdır. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir (Şekil 51) (Anonim 2010b ). Oryantal (Oriental Roller): Makaracı tipi güvercin ırkıdır ve genellikle Trakya Bölgesinde yetiştirilir (Şekil 52) (İşçen 2006c ). Oynak: Dalıcı ve dönücü tip güvercin ırkıdır. Oynak Burdur ve Isparta illerinde yetiştirilir (Şekil 53) (Anonim 2010b ).
Ödemiş (Spot Kelebek): Dalıcı ve dönücü tip güvercindir. Genellikle İzmir’in Ödemiş İlçesinde yetiştirilir ve burada yerel olarak Ödemiş Yerlisi ve Ödemiş Kelebeğ olarak da tanınır (Şekil 54) (Anonim 2010b ). Posta (Homer, Racing pigeon, Homing pigeon, Messenger): Posta bir yarış güvercinidir. Genellikle Bursa, İstanbul, İzmir ve Manisa bölgelerinde yetiştirilir (Şekil 55) (Anonim 2010b ). Posta güvercininde renk, bir yetiştirme tercihi değildir. Güvercinin rengi, şekli, büyüklüğü gibi faktörlere dikkat edilmez. Sadece performansına bakılır (Bozkır 2010). Selçuklu (Seljuk Fantail ve Seljuk Tumbler in English, Seljucken ve Seljucken Tümmler in German): Selçuk süs amacıyla yetiştirilen form tipi bir güvercin ırkıdır. Yerel olarak Enseli ve Saraylı olarak adlandırılan Selçuklu ırkı, Selçukluların o zamanki başkenti Konya’da yetiştirilmektedir (Şekil 56) (Anonim 2010b ). Bölgede ak, kara, gök, pal, ala, çopur ve akkuyrukkara varyeteleri yetiştirilir (İşçen 2010p ). Safra (Shafari, Omari): Filo uçucusu tipi güvercin ırkıdır. Genellikle Güneydoğu Anadolu’da yetiştirilir (Şekil 57) (Anonim 2010b ). Sırtıkızıl (Irinfili, Lebanon): Filo uçucusu güvercin ırkıdır ve genellikle Güneydoğu Anadolu’da yetiştirilir (Şekil 58) (Anonim 2010b ). Sırtıkızıl yerel olarak Abalı olarak da adlandırılır. Vücut tüylerinin tamamı siyah ve sadece sırt kısmı kızıl renkli olmalıdır (Özbilen 2010b ). Takla (Asiatic Clap Tumbler, Turkish Tumbler, Crack Tumbler): Takla ırkı adından da anlaşılacağı gibi bir taklacı güvercin ırkıdır. Taklacı yurdun hemen her yerinde yetiştirilir (Şekil 59) (Anonim 2010b ). Takla genellikle Mardin, Şanlıurfa, Sivas, Ankara, Antalya, Diyarbakır, Malatya ve Konya vilayetlerinde daha çok yetiştirilir (Gürsu 2010). Taklambaç (Taklambac Tumbler): Taklacı ve süs tipi güvercin ırkıdır. Yerel olarak Pirinç Dıkdık olarak da tanınır. Bu ırk daha çok Konya’da yetiştirilir (Şekil 60) (Anonim 2010b ). Taklambaç sadece tek takla atmayı tercih eder ve peşpeşe takla atmaz. Genellikle 1 saat civarında havada kalır. Kuyruk telek sayısı 12-16 adettir (İşçen 2010s ). Tavuskuyruk (Fantail): Bu güvercin ırkı süs tipi ırktır ve gösteri amacıyla yetiştirilir. Yurdun genellikle hemen her bölgesinde yetiştirilir ve yetiştirildiği bölgeye göre Teskel, Tersgel, Hindi, Sepetkuyruk, Fenerkuyruk, Ganrık, Rakkas, Kırkkuyruk ve Hendavi adları ile tanınabilirler (Şekil 61) (Anonim 2010b ). Telkuyruk: Dönücü tip güvercin ırkıdır. Kuyruk telek sayısı 14 adettir. Başlıca renk varyeteleri sarı, kızıl ve siyahtır. Nesli tükenme tehlikesi altında olan ırklardandır (Karaman 2010). Trabzon: Dönücü tip güvercin ırkı olarak bilinir. Kahverengi çizgili gri, siyah çizgili gri, gri çizgili koyu kahvrengi, saf siyah ve sarı renk varyeteleri bulunur. Nesli tükenme tehlikesi altında olan ırklardandır (Alkış 2010). Trakya Makaracısı (Thrace Roller): Makaracı tip güvercin ırkıdır. Yerel olarak Trakya Yerlisi, Rumeli Taklacısı ve Yerli olarak da adlandırılır (Şekil 62 ve 63). Bu ırk genellikle Kırklareli, Tekirdağ ve çevresinde yetiştirilir (İşçen 2006c ). Irkın gerçek makaracı performansını gösterebilmesi için, sürekli eğitime ihtiyacı vardır (Akar 2010). Kuyruk telek sayısı 12 adettir (Koldaş 2010c ). Trakya Yerlisi: Filo uçucusu tipi güvercin ırklarındandır. Kuyruk telek sayısı 14-18 adettir. Saf beyaz, siyah, siyah çizgili mavi, kızıl ve nadiren sarı renk varyeteleri görülür. Trakya Yerlisi renklerine bağlı olarak, yerel olarak kullu, tekir ve kanarya
isimleri ile de anılırlar (Savaş 2010c ). İyi bir Trakya Yerlisi ırkında uçuş performansı ve dış güzelliğin bir arada olması gerekir (Tiryaki ve Tiryaki 2010). Van Yüksek Uçucusu (Van Highflier): Yüksek uçucu güvercin ırkıdır ama takla atma özelliği de sergiler. Genellikle Van ve çevresinde yetiştirilir (Şekil 64) (Anonim 2010b ). Yaşmaklı (Syrian Turbiteen in English, Barbasi Mövchen in German): Bu ırk, yüksek uçucu ve gösteri amacıyla yertiştirilen bir güvercin ırkıdır. Yerel olarak Güllü ve Gövgüllü adları ile de anılırlar. Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yetiştirilir (Şekil 65) (Anonim 2010b ). Yoz: Dalıcı tip güvercin ırklarımızdandır. Genellikle Denizli bölgesinde yetiştirilir ve bu bölgede Tokur adı ile de tanınmaktadır (Şekil 66) (Anonim 2010b ).
